Sự thật đắng lòng: Đôi khi cắm đầu ngồi code là cách ngu nhất để giải quyết vấn đề

Qua bài viết về button trị giá 300 triệu đô, mình thấy các bạn có vẻ hào hứng với những bài viết theo phong cách kể chuyện. Vì vậy, ở bài viết này, mình sẽ bắt đầu bằng cách kể một câu chuyện nho nhỏ về 1 chàng coder nghèo tên K (Gọi là Khoa Khoe Khoang hay Khải gì đó tuỳ bạn).

Tiếp xúc với máy tính từ năm 10 tuổi,  K vô cùng ngạc nhiên trước sức mạnh của cỗ máy vô tri vô giác ấy, và nuôi mơ ước trở thành một lập trình viên. Lên cấp 3, nhờ giỏi Toán, K được vào lớp chuyên Toán của trường. Với niềm đam mê lập trình, K nhanh chóng tiếp cận và thành thạo Pascal, C, giật được vài giải Olympic tin học.

Nhờ điểm cao, K đậu vào một trường đại học công khá danh tiếng. Vào trường, được học thêm Ngôn ngữ lập trình, về Cấu trúc dữ liệu và thuật toán, K càng ngày càng thích code hơn. K code ngày code đêm, cắm đầu vào luyện thuật toán cho thành guru, lúc rảnh rỗi K lại kiếm sách bài tập làm… cho đã thèm. K luôn nộp bài sớm hơn các bạn để thể hiện sự hơn người của mình. Do suốt ngày chỉ biết cắm mặt vào máy tính, K trải qua 4 năm đại học mà vẫn FA…

Tốt nghiệp ra trường, những tưởng một người lập trình tốt, giỏi technical (Như K tự nhận xét mình) sẽ kiếm được việc ngon, lương cao,dễ dàng thăng tiến. Vòng phỏng vấn diễn ra cũng khá suôn sẻ, K trả lời trơn tru một số câu hỏi về technical, nhưng lại ngập ngừng ở 1 số câu hỏi kiểu “Khi có xung đột với thành viên trong nhóm, em xử lý thế nào?” hoặc “Em đã có sản phầm cá nhân nào nổi bật chưa?”.

Đồng nghiệp của K có một thằng tên là H. K rất khinh thằng H này vì nó chỉ tốt nghiệp ĐH dân lập (FPT), đã thế trong giờ làm còn ít ngồi code mà toàn vào stackoverflow, pluralsight, webtretho, lâu lâu còn mở wordpress gõ gõ gì đó, hình như là blog. Thế rồi, vì vài chuyện nhỏ nhặt dưới đây, K dần dần chuyển từ khinh sang ghét và căm thù thằng H :

• Chuyện thứ nhất: Công ty có một chương trình khá cũ chạy trên một con server cùi bắp. Gần đây, vì lưu lượng sử dụng nhiều, lâu lâu chương trình lại bị OutOfMemoriesException (tràn bộ nhớ). Tự tin với khả năng code của mình, K xin anh team leader source code của chương trình để ngồi optimize lại. Hì hục mất 2 tuần, K chỉ mới optimize được 30% chương trình cho tiết kiệm RAM. Thằng H nghe chuyện, nhanh nhảu đoảng liên hệ với anh team leader và bên IT, lắp thêm 2 thanh RAM 4GB vào con server cũ. Chỉ mất 5 phút, từ đấy chương trình chạy vo vo không còn OutOfMemories nữa.

• Chuyện thứ hai: Team cần làm một phần mềm về phim ảnh, trích xuất dữ liệu từ Galaxy Cinema, Lotte, CGV. Với tinh thần hăng hái, ham học hỏi, K tự nghiên cứu về web parser để trích xuất thông tin từ các trang này. Do các trang này có dung Ajax, Paging phức tạp, K mất gần 2 tuần để viết và test việc parse dữ liệu từ Galaxy và Lotte. Công sức của K tiếp tục đổ sông đổ biển khi ngay hôm sau, thằng H nhanh nhảu nói với anh team leader: “Anh ơi, bên 123phim nó có API sẵn rồi, có cả Cinebox với 4,5 hãng nữa cơ. Phí chỉ có 50k/tháng thôi, mình liên hệ mua rồi integrate vào nha anh” và anh team leader gật đầu đồng ý.
• Chuyện thứ ba: K thương thầm một em QC da trắng dáng cao tên ngực khủng tên M cùng công ty. Ngoài làm QC, em còn chuyên đăng hình khoe thân kiêm bán kem trộn làm trắng da trên facebook. Nghe tiếng K code giỏi, em thủ thỉ “Anh K làm cho em cái trang web bán hàng nha, làm đẹp đẹp em thưởng cho <3″. Vốn dại gái, lại tự tin rằng mình giỏi Java thần thánh, K bắt đầu vẽ database, dùng Spring Boot, Heroku để code một trang bán hàng hoành tráng.
• Hôm sau lên công ty, đang định show giao diện cho em M xem thì K thấy em đang đứng bên cạnh thằng H, mắt long lanh đầy ngưỡng mộ “Anh H giỏi quá, làm web vừa đẹp lại vừa nhanh, em nhờ hôm qua mà giờ đã xong rồi”. Hóa ra thằng ku dùng PHP – thứ ngôn ngữ rẻ tiền, dung framework Magento và chôm đại cái theme có sẵn đâu đó để làm web cho ẻm một cách nhanh chóng. Hết giờ làm, bé M thưởng thằng H bằng cách đi ăn uống, xem phim rùi đi chỗ-mà-ai-cũng-biết-là-chỗ-nào-đấy :”>. Sau hôm đó, K nhìn thằng H bằng ánh mắt mang hình viên đạn.

• Chuyện cuối cùng: Cay cú với thằng H, K quyết định viết một blog cá nhân để cạnh tranh với nó. Thấy thằng ku dùng wordpress cùi bắp, K quyết tự khẳng địng bản thân bằng cách code luôn một blog và publish mã nguồn lên github cho nó biết mặt. Code gần 3 tháng mà vẫn chưa xong, blog thì chưa viết được dòng nào, còn blog kia của thằng H đã được hơn 200 nghìn lượt xem.

Câu chuyện trên là hư cấu và không dựa trên bất cứ phần trăm sự thật nào (Bác nào thấy nhột thì cứ việc). Hãy khoan chửi em M là con bitch ngực to, hay ông team leader ngu chết mẹ không thấy đươc khả năng của K. Rõ ràng, cùng làm một việc, nhưng H lại hoàn thành một cách nhanh chóng và nhẹ nhàng hơn K. Lý do là vì K tiếp cận vấn đề theo cách của một coder, H lại tiếp cận vấn đề theo cách của một developer.

Với coder, code là thứ tối thượng có thể giải quyết mọi vấn đề. Họ thích tự học những ngôn ngữ/công nghệ mới. Họ là những người tập trung công sức để viết những dòng code thật tốt, chạy thật nhanh, optimize thật kĩ. Họ không thích tái sử dụng code của người khác, mà thích tự code để “học hỏi và phát triển”. Thế nhưng, một trong những sự thật đau lòng của ngành lập trình là đôi khi chả ai quan tâm đến code mình viết cả.

Khác với coder, developer thường tiếp cận vấn đề theo cách khác. Họ cũng có thể code và code giỏi, nhưng họ tập trung trước nhất vào vấn đề và cách giải quyết. Khi có yêu cầu từ khách hàng, họ sẽ phân tích, tìm cách giải quyết phù hợp nhất, ít tốn thời gian và công sức nhất, trước khi bắt tay vào code.

Như slogan “từ coder đến developer” của blog, mình viết để chia sẻ những kiến thức về technical và một vài thứ khác để giúp bạn tiến hóa từ coder lên developer. Giỏi technical sẽ giúp bạn làm một coder giỏi, nhưng chỉ technical không thôi là chưa đủ. Bạn cần phải nhét vào đầu tư duy lập trình, tư duy sản phẩm, tư duy phân tích thiết kế và vô số thứ khác để trở thành một developer đúng nghĩa. Để học được những điều này, hãy like fanpage và theo dõi những bài viết tiếp theo của blog nhé. Thân chào.
Chuyện bên lề, có 1 bạn khá dễ thương phỏng tác câu chuyện của mình theo 1 cách nhìn khác, cũng rất đáng đọc. Chắc cũngđồng cảm với bạn K nên trong truyện này bạn cho K 1 cái happy ending rất đẹp?

Câu chuyện hôm nay kể về một chàng coder H. Cậu đến với tin học hơi muộn, và khi nhận ra mình đam mê tin học thì đã muộn cho việc chuẩn bị thi vào các trường đại học danh tiếng về CNTT. H không giàu, nhưng cũng đủ khá giả để theo đuổi đam mê với đại học FPT.

Vào trường, cậu nhận thấy các trường đại học có vẻ danh tiếng kia dạy thật thiếu bài bản, toàn dạy những thứ lý thuyết, rất thiếu kỹ năng mềm, hay những thứ ứng dụng. Cậu học vừa đủ những môn CTDL, và tập trung hơn vào những môn “thực tế”, tự học lập trình ứng dụng và tham gia các hoạt động ngoại khóa.

Tốt nghiệp ra trường, nhờ vốn kỹ năng mềm cùng khả năng lập trình ứng dụng, cậu được nhận vào công ty. Nhưng khi phỏng vấn, cậu lại bị ngắc ngứ những câu cơ bản về cấu trúc dữ liệu, về nguyên lý lập trình.

Đồng nghiệp của H có một thằng tên K. H rất ghét thắng này vì nó tốt nghiệp đại học “danh tiếng”, lại còn khoe mấy cái giải thưởng tin học toàn mớ lý thuyết vô nghĩa. Hai đứa ngồi gần nhau, cậu lâu lâu ngó sang nó thấy nó cứ cắm cúi viết code, chả quan tâm gì đến thế sự cả. Còn cậu vừa phân bố thời gian để hoàn thành deadline, vẫn có thời gian để lên webtretho, viết blog, lâu lâu gặp bug thì chỉ cần lên stackoverflow là xong. Cậu không thích thằng K và sẽ cố gắng chứng tỏ mình hơn K. Và cậu đã làm được như vậy.

Chuyện thứ nhất – thứ hai – thứ ba – tương tự bài gốc

H rất hài lòng với những gì mình làm được. Còn K vẫn cứ ngồi đó cố gắng viết code hoàn chỉnh cho cái website bán hàng và blog, thật là rỗi việc.

• Đến một ngày, cái phần mềm cũ rích chạy trên server cùi bắp lại dở chứng. Trưởng nhóm nhận thấy vấn đề diễn ra ngày càng thường xuyên hơn trước, tỉ lệ thuận với lượng dữ liệu đổ vào chương trình càng nhiều theo thời gian, và module gây ra chuyện đó còn được sử dụng ở nhiều chương trình khác nữa. Chẳng lẽ lại phải mua hẳn server mới và một loạt server khác nữa phòng tránh chuyện này? K nhanh nhảu chạy vào và xin tiếp tục dự án **tối ưu hóa code ** đã bị dừng lại trước đó. Trưởng nhóm đồng ý, và dù rất khó khăn nhưng 2 tuần sau K cũng đã hoàn thành. Và tất cả các chương trình sử dụng chung module đó đều chạy nhanh và ổn định hơn trước. K được anh trưởng nhóm hết sức khen ngợi và hứa hẹn sẽ tăng lương vào đợt tiếp theo.
• 123phim đột ngột dừng hoạt động do kinh doanh thua lỗ. Các api chỉ còn truy cập được trong vòng 1 tháng. May mắn thay, nhờ có **crawler ** trước đây của K, nhóm đã nhanh chóng thay đổi và tích hợp trở lại vào phần mềm.
• Em QC lắm chuyện đòi H thêm chức năng cho bán hàng, lần này là tích hợp với giaohangnhanh để ẻm đỡ mất công tìm người giao hàng, nhập đơn hàng bằng tay. Chết thật, H lâu lắm có đụng đến Magento đâu cơ chứ, lại chả có module nào trên mạng, mà cái theme cũng là hàng mua biết customize sao bây giờ. QC giận H và chạy sang nhờ K. K (dù rất ghét con nhỏ này) vui vẻ nhận lời vì K nắm rất rõ code của mình và việc chỉnh sửa không quá tốn thời gian lắm. Từ đó con nhỏ QC này suốt ngày bám lấy K mà quên H.

H tức giận vì K càng ngày càng được nhóm đề cao và cả em QC cũng đổ theo hắn nữa. Giờ H chỉ còn một blog. Chậc, 200k lượt xem, tên K kia đến bao giờ mời đạt được. Hắn chỉ có lèo tèo vài bài viết chán ngòm về kỹ thuật. Đến một hôm, K xin phép nghỉ việc. H mừng lắm, cuối cùng cái gai trong mắt cũng chịu đi.

Lại nói về K. Cái blog mà K chăm chút, viết blog dù ít nhưng chất lượng may mắn được một nhà tuyền dụng để mắt tới. Và công ty của nhà tuyển dụng này thuộc hàng top thế giới. K nhận được thư mời, dù rất đắn đo và lo lắng nhưng cậu quyết định thử sức. Bất ngờ thay, công ty nọ chỉ toàn hỏi những câu hỏi liên quan đến giải thuật, tư duy mà không hỏi bao nhiêu về công nghệ cả, và họ nói rằng họ rất ấn tượng với những giải thưởng tin học K đạt được. Tự tin với kiến thức nền tảng của mình, K trả lời xuất sắc hầu hết câu hỏi của nhà tuyển dụng. K nhanh chóng được đề nghị vào làm với một mức lương và môi trường làm việc mà mọi dev đều mơ ước.

Pham Huy Hoang

(Blog toidicodedao.com)